روابط موضوعی شاخه ای از نظريه روانکاوی فرویدی در روابط شیء است که در دهه ۲۰ و ۳۰ میلادی توسعه داده شد و در دهه ۷۰ میلادی به شدت مورد توجه قرار گرفت. کارل آبراهام، مارگارت ماهلر و ملانی کلاین از جمله اشخاصی هستند که به عنوان پایه گذاران این مکتب شناخته میشوند.

رانه یا سائق (drive) به شرایطی داخلی گفته میشود، که رفتار را فعال میکند و به آن جهت میدهد.
طبق نظریه سائق، غرایز ذاتی مشخص و معینی وجود دارند. غریزه های جنسی و پرخاشگری که بنیادشان کاملا بیولوژیک است و تبیین کننده خواست ها و آرزوهای گوناگون آدمی در طول مراحل مختلف رشد هستند.
طبق این نظریه، پیدایش شخصیت حول محور تعارضهای ناشی از سائق و نحوه حل شدن آنها میچرخد. نظریهی رانه (Drive theory) را اغلب بد میفهمند، یعنی آن را از بُعد زیست شناسانه به مفهوم «مرد همچون حیوان» در نظر میگیرند. این گونه تصور میکنند که گویا میل جنسی مردان کارکردی شبیه دیگ بخار دارد، انگار مردان زیر فشاری ازلی از جانب میل جنسی شان قرار دارند، منفجر میشوند و زنان را در اختیار میگیرند.
عامل تعیین کننده در یک رانه یا غریزه، تنها بُعد زیست شناسی و بدنی آن نیست، بلکه بیشتر معیارهای تعیین شدهی اجتماعی برای بیان آن مهم است.
هر تراکم انرژی، ثبات دستگاه عصبی را بر هم میزند و موجب ناراحتی روان شناختی مثل اضطراب میشود. اگر تراکم انرژی به صورت کنترل نشده افزایش یابد می تواند سلامت جسمانی و روانی را تهدید کند. بنابراین سائق به عنوان نوعی حالت اضطراری روانشناختی به وجود میآید و به سیستم هشدار میدهد که باید دست به اقدام بزند. بعد از اینکه رفتار برانگیخته شد، تا زمانی که سائق یا میل ارضا شود، ادامه می یابد.
به عبارت دیگر رفتار به نیازها خدمت میکند و اضطراب به صورت نوعی واسطه عمل میکند تا تضمین شود رفتار خدمت کننده به نیاز، هر وقت که لازم باشد روی دهد.
تفاوت انگیزه ، نیاز ،سائق و غریزه
انگیزش (motivation) : نیروی محرکی است با منشاء درونی و یا بیرونی به سمت یک هدف. انگیزش در واقع عاملی است که موجود زنده را از درون به فعالیت وا میدارد. انگیزش همان علت و چرایی رفتار است انگیزش مفهومی کلی تر از سائق و نیاز است.
نیاز (need): یک مفهوم بیولوژیکی است. آن چیزی است که برای ادامه حیات یک موجود زنده لازم است. مانند نیاز به آب
سائق (drive): حالتی درونی است که موجود زنده را به فعالیت وا میدارد یا رفتار خاصی را بر میانگیزد. در واقع حالتی خودکار است.
غریزه (instinct): الگوی رفتاری مخصوص به یک نوع که در همه افراد آن نوع وجود دارد و در زمان معین به وقوع میپیوندد . غریزه، الگوی ثابت و ذاتی رفتار است.
۴ مفهوم سائق:
منبع: کمبودی که در بدن وجود دارد.
جنبش آن: حرکتی برای بر طرف کردن آن کمبود.
هدف : کاهش تنش ناشی از کمبود
موضوع :موضوعی که با آن این تنش را کاهش میدهیم. برای مثال هنگام گرسنگی ماکارونی میخوریم با پیتزا.
موضوع متغییر ترین جنبهی سائق است.

موضوع (Object)
واژه موضوع ابژه در اصطلاح روابط موضوعی (Object Relations ) در متون روانکاوی واژهای تخصصی است و مرجع معمولش نه شیئی غیر انسانی بلکه بیشتر کسیست که هدف فعالیت یا میلی قرار گرفته است. موضوع چیزی ست که سوژه ای با آن مرتبط میشود. احساسات و عواطف موضوع هایی دارند. مثلا من عاشق فرزندانم هستم از مار میترسم و یا از دست دوستم عصبانی ام.
سائقهای انسان موضوع دارند. موضوع سائق گرسنگی، غذا و موضوع سائق جنسی شخص دارای جاذبه جنسی است. فروید در بحث از سائقهای غریزی در خصوص موضوع های نوزادان میگوید موضوع نخست، پستان مادر سپس خود مادر و در نهایت دیگر اشخاص و چیزهایی است که نوزاد را ارضا میکند.
- متن مقاله فوق توسط گروه امتداد من تالیف و در اختیار علاقمندان قرار داده شده است.
این مقاله را بصورت PDF دانلود و مطالعه نمایید
منابع: