مراحل رشد شخصیت در نظریه فروید
- تیم نویسندگان
- ۲۱ مهر ۱۴۰۳
مراحل رشد شخصیت در نظریه فروید
مراحل رشد شخصیت یکی از مباحث بسیار موثر در حوزه شناختی مطرح در نظریه های روان شناختی می باشد که یکی از کامل ترین و بدیع ترین آنها نظریه زیگموند فروید در باب مراحل رشد شخصیت است که در این مقاله به نظریه ایشان می پردازیم.
زیگموند فروید ( Sigmund Freud )
بر این باور بود که اختلال های شخصیت و روان رنجوری که انسانها در آزردگی های روانی از خود نشان می دهند ، وابسته به تجارب دوره کودکی آنها است او تجربیات کودکی را به قدری مهم می انگارد که می گوید : شخصیت یک فرد بزرگسال در طول پنج سال اول زندگی به طور محکم متبلور و در طی مراحلی این شخصیت شکل گرفته و پایدار می شود .
نظریه رشد شخصیت روانی – جنسی فروید بیان می کند که شخصیت درفرآیندی چند مرحله ای در طول دوران کودکی شکل می گیرد . که در هر فرآیند آن انرژی و نیروی محرک در جستجوی لذت (ليبيدو) بر روی ناحیه ی خاصی از بدن متمرکز می شود. این نقاط از نواحی بدن را اروتیک ( erogenous ) نام گذاری می کند ، به قسمت هایی از بدن گفته می شود که به طور خاص به تحریک حساس هستند.
فروید ۵ مرحله ی روانی جنسی را به ترتیب سن رشدی شامل مراحل ؛ دهانی ، مقعدی ، فالیک ( آلتی) ، نهفته و تناسلی نام گذاری کرده و معرفی می کند
در هر مرحله ناحیه ی اروتیک متمرکز برعضوی از بدن است که در آن مرحله به عنوان منبع لذت معرفی می شود
فروید انرژی و نیروی محرک روانی جنسی یا همان لیبیدو را عامل و نیروی محرک پشت رفتار معرفی می کند . او همچنین باور داشت که بنیان اصلی شخصیت در ۵ سال ابتدایی زندگی فرد شکل می گیرد . البته باید دقت کرد در تئوری فروید اهمیت ۵ سال ابتدایی بیشتر از آنکه محدود به بازه ی زمانی این سن باشد مربوط به اهمیت تجارب اولیه است.
رشد شناختی روانی جنسی فروید را از آنجایی متقاعد ساخت که خاطرات کودکی از واکنش ها و احساسات خود او و خاطراتی که توسط بیماران بزرگسال او تداعی می شدند ، که تشابه بالایی با رفتار و احساس های اکنون آنها داشت
زیگموند فروید واکنش های جنسی نیرومندی را در طفل و کودک نوزاد احساس کرد تعارضهایی که به نظر می رسید در اطراف نواحی خاص بدن کودک نوزاد نمایان می شد . وی متوجه شد که در سنین ، مختلف هر یک از نواحی بدن از نظر مرکز تعارض اهمیت اثر بیشتری پیدا می کند .
در هر مرحله سنی رشد شخصیت کودک نوزاد تعارضی آشکار می شد ، که لزوما” قبل از اینکه کودک نوزاد بتواند به مرحله بعدی رشد شخصیت روانی جنسی عبور کند باید حل می شد .
گاهی دیده می‌شد عبور در مراحل رشد روانی و جنسی متوقف می شد زیرا تعارض هنوز حل نشده بود یا به دلیل آنکه نیازهای کودک نوزاد چنان کافی به واسطه والدینی آسان گیر ارضا شده بود که کودک نمی خواست ، رشد را ادامه دهد ، یا توسط والدین سخت گیر امکان عبور ساده پیچیده می شد ، در هر صورت نتیجه این بود که کودک نوزاد در مرحله رشد تثبیت شده و باقی می ماند
به برداشت فوق العاده فروید در تثبیت ( Fixation ) قسمتی از لیبیدو یا انرژی روانی ( Cathexis ) صرف آن مرحله رشد می شود و انرژی کمتری برای مراحل بعدی باقی می ماند.
مرحله دهانی
اولین مرحله ( روانی – جنسی ) رشد شخصیت در نظریه فروید از تولد تا حداکثر دو سالگی ادامه دارد.
در اولین سال زندگی کودک نوزاد ، دهان موثرترین عضو در کاهش تنش از هر فقدان است ( مثل خوردن ) و احساس لذت بخش (مثلا مکیدن ) در سال اول زندگی برای کودک نوزاد یک تعامل روانی خاصی مثل شناخت ، وابسته به دهان است که در آن بردن همه چیز به سمت دهان از ویژگی های ارتباطی مهم کودک می باشد . کودک نوزاد از نظر ساختار روانی فعلا ناکاملی دارد و دیگران از او مواظبت می کنند . اولین ارتباط های او با جهان خارج از طریق تماس دهانی و بردن اشیاء و بیرون ریختن آنها از طریق دهان است .
با توجه به امنیت در بقاء و لذت ، توانایی اعتماد و اتکا به جهان بیرون برای کودک ازخصوصیات شخصیتی این مرحله است.
کودک در هنگام تجربه و عبور از این مرحله رشد شخصیتی در فرآیند کلی دو شکل از رفتار و واکنش را بروز می دهد
رفتار جذب دهانی
( Oral Incorporative Behavior )
خوردن و بلعیدن
رفتار پرخاشگر دهانی یا آزارگر دهانی
(Oral aggressive or oral sadistic behavior)
گازگرفتن یا تف کردن
رفتار جذب دهانی
آنچه ابتدا در مرحله دهانی برای کودک نوزاد رخ میدهد ویژگی تحریک لذت بخش دهان توسط مادر ( آن دیگری ) و غذا است .
فردی که در مرحله جذب دهانی تثبیت شده باشد بیش از اندازه به فعالیتهای دهانی مثل خوردن ، نوشیدن ، سیگار کشیدن و بوسیدن علاقه دارند .
اگر کودک نوزاد در شرایط ایدآل و بیش از اندازه ارضاء شده باشد ، شخصیت دهانی در بزرگسالی بسیار خوش بین و وابستگی غیرعادی به دیگری خواهد داشت چون در کودکی در مورد آنها افراط شده است همچنان برای ارضا کردن نیازهایشان به دیگران وابسته می مانند.
در نتیجه ، آنها بیش از اندازه ساده لوح هستند هر چیزی را که به آنها گفته می شود به راحتی می پذیرند و به صورت نامتعارف به دیگران اعتماد می کنند ، این گونه افراد در دسته بندی تیپ شخصیتی ” دهانی پذیرا ” قرار می گیرند
پرخاشگر دهانی
شکل دیگر از واکنش دهانی ، یعنی پرخاشگر دهانی یا آزارگر دهانی در زمان رشد دندان که فرآیندی دردناک و عذاب آور است رخ می دهد .
در این مرحله ، تجربه کودک به گونه ای است که با مادر علاوه بر عشق با نفرت ارتباط می گیرد . چون این درد توسط مادر نمی تواند ساکت شود و من خوب نیستم مادر خوب نیست ، چون خود هنوز مستقل قابل درک نیست
اشخاصی که در این سطح تثبیت شده اند مستعد بدبینی ، خصومت و پرخاشگری بیش از اندازه هستند . آنها احتمالا اهل جرو بحث و کنایه زدن هستند ، حرفهای نیش دار می زنند و نسبت به دیگران خشونت نشان میدهند آنها نسبت به دیگران حسود هستند و در تلاش برای تسلط می کوشند.
مرحله دهانی هنگام از شیر گرفتن خاتمه می یابد . البته اگر تثبیت رخ داده باشد مقداری لیبیدو باقی می ماند سپس تمرکز کودک به مرحله بعدی جابجا می شود.
عقده های دهانی
مهرطلبی دهانی
( complx aggression oral)
ترکیبی از فعالیتهای ، دهانی تمایلات پذیرا و نیاز به حمایت و حفظ شدن را نشان می دهد با نمودهای رفتاری خوردن و نوشیدن و مکیدن و جویدن یا محبت و وابستگی افراطی همراه است .
پرخاشگری دهانی
(complx aggression oral)
رفتارهای دهانی و رفتارهای پرخاشگرانه را شامل می شود مانند تف انداختن گاز گرفتن و پرخاشگری زبانی مثل ریش خند و طعنه
طرد دهانی
( Complex rejection oral )
رفتارهایی مثل استفراغ کردن ایرادگیربودن افراطی و غیر تخصصی در مورد غذا کم خوردن ، ترسیدن از آلودگی ( دهان مثلا ترس از بوسیدن ) ، میل به انزوا و پرهیز از وابستگی به دیگران.
مرحله ی مقعدی
رشد شناختی ( روانی – جنسی ) درمرحله ی دوم ادراک مقعدی توسط فروید نامگذاری شد که از یک تا سه سالگی بطور معمول ادامه دارد
● فروید طی بررسی های خود متوجه شده بود این مرحله ، تمرکز و جریان نیروی جنسی بر کنترل مثانه و حرکات روده هدایت شده است . تعارض و اجتناب های اساسی درگیر در این مرحله موضوع آموزش آداب دفع است . فروید بیان می کند در این مرحله کودک بگونه ای یاد می گیرد که واکنش های فیزیکی و درونی بدن خود را کنترل و پایدار کند ، توسعه کنترل این فرآیند بدنی منجر به درک موفقیت و استقلال درکودک خواهد شد
● زیگموند فروید بر این باور رسیده بود که بهبود در عملکرد و عبور موفقیت آمیز در این مرحله امکان موثری است که موجب پرورش افرادی سازنده و خلاق می شود او سهل گیری بیش از نرم معمول توسط والدین را در این مرحله را برابر با پرورش شخصیتی ، آشفته ولخرج و نامنظم می دانست . و درسخت گیری بیش از اندازه هم می توانست یک شخصیت ، خشک نامنعطف و وسواسی را به وجود می آورد
طبق تحقیقات فروید موفقیت در این مرحله به نحوه برخورد والدین با آموزش کنترل ادرار کودک بستگی دارد
والدینی که برای آموزش دفع و توالت رفتن در زمان مناسب از فرآیندهای شاد به همراه تعریف و تمجید استفاده می کنند ، احساس توانایی و بهره وری را در کودک افزایش می دهند.
اولین واکنش ممکن است این باشد که در زمان و مکانی که والدین نمی خواهند عمل دفع صورت بگیرد کودک برای اینکه خواسته و آموزش های آنها را برای تنظیم و تربیت با شکست روبرو سازد ، عمل دفع را انجام دهد .
اگر برداشت کودک از این واکنش راهکاری برای کاهش دادن ناکامی در توجه طلبی ، رضایت بخش تلقی کرده و زیاد از آن استفاده کند ، ممکن است شخصیت پرخاشگری مقعدی (anal aggressive personality) پدید آید در نظریه رشد روانی – جنسی فروید معتقد است بسیاری از اشکال های رفتارهای و روانی خصمانه و آزارگرانه در طول زندگی بزرگسالی را ایجاد خواهد کرد که از جمله آنها بیرحمی ، ویرانگری و پر مدعا بودن که معمولا با داد و بیداد همراه است ، چنین شخصیتی در غالب موارد آشوبگر و نامرتب خواهد بود و دیگران را به صورت اشیایی میداند که در تصرف او هستند.
عقدههای مقعدی
طرد مقعدی
( Complex rejection anal )
همراه با پرخاشگری و رفتارهای خصمانه و آزارگرانه بی رحمی ویرانگری، قشقرق ، انداختن و پرت کردن اشیاء ، شلیک کردن و منفجر کردن
نگهداری مقعدی
( Complex retention anal )
انباشتن احتکار اشیا به صورت وسواسی یا افراطی ، نظافت لجبازی و خساست
- متن مقاله فوق توسط گروه امتداد من تالیف و در اختیار علاقمندان قرار داده شده است.
این مقاله را بصورت PDF دانلود و مطالعه نمایید
منابع:
- نظریه های شخصیت دوان پی شولتزسیدنی الن ..شولتز ، ترجمه یحیی سید محمدی. نشر ویرایش
- نظریه های شخصیت حمزه گنجی ، نشر ساوالان
فهرست مطالب
امتداد من پژوهش‌های خود در حوزه روان درمان تحليلی را در اختیار مخاطبين علاقمند به این حوزه قرار میدهد و به مخاطبين کمک می‌کند تا به دانش بالاتری در مورد الگوهای ارتباطی خود با افراد که در گذشته ارتباط داشته‌اند و در حال حاضر رابطه دارند آگاهی پیدا کنند و الگوهای ارتباطی که توسط درمانگر تکرار می‌شوند را مورد پژوهش و فرآیند تحليل قرار دهند.
لینک‌های مفید
- فروشگاه
- مشاوره
- تماس با ما
تمام حقوق برای امتداد من محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است | طراحی و توسعه NETCOM