رشد در نظریه های روانشناختی
رشد در نظریه های روانشناختی گرایشی ، از علم روانشناسی است که تغییرات شناختی و روانی انسان را از زمان بارداری تا مرگ مورد نقد و بررسی قرار می دهد . رشد و تغییر در ساختار روانی نیز تفکیک ناپذیر از زندگی انسان است
رشد در نظریه های روانشناختی ، رشته ای است برای یافتن پاسخ به ، پرسش های اساسی است که چگونه و چرا افراد در طول زندگی خود تغییر می کنند؟ شاید در فرآیند تغییر بخش زیادی از تغییرات طبیعی و اجتناب ناپذیر باشد . با این شرایط بازهم چالشهایی را ایجاد می کند ، که نیازمند دانستن اطلاعات بیشتر است.
رشد در نظریه های روانشناختی از دیگاه انجمن روانشناسی آمریکا ( APA ) نقد و بررسی بر ، رخ دادها و فرآیند رشد ، اثر تغییر ، ضریب سازگاری وساختار بلوغ بر جنبه های روانی ذهنی و جسمی انسان در مراتب قابل تجربه زندگی توجه می کند
در نهایت اینکه رشد تنها یک عملکرد جسمی نیست بلکه تأثیر و تکامل در عملکرد های شناختی ، انگیزشی ، روانی ، فیزیولوژیکی و اجتماعی را که در مسیر تجربه و زندگی انسان رخ می دهد را توصیف میکند . قرن ۱۹ و ابتدای قرن ۲۰ این گرایش شناختی مورد توجه علوم در روانشناسی رشد و روانشناسی کودک بود . سپس از دهه ۱۹۵۰ با تحقیق و تحلیل رابطه ی بین متغیرهای شخصیتی و تربیت کودک خود را معرفی کرد

رشد در نظریه های روانشناختی بیان میکند علاوه بر رشد کودکی ، رشد بزرگسالی نیز باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. در نظریه های روانشناختی ، چرخه و عملکرد زیربنای رشد واکنش و فرآیند رفتاری فرد از تولد تا مرگ است را زیر نظر قرار می دهد مانند جنبه های مختلف محیط فیزیکی شیمیایی که میتواند در طول دوره داخل رحمی و هنگام تولد بر فرد تأثیر بگذارد در اواخر قرن ۲۰ توجه به بسیاری از موضوعات مرتبط با فرآیندهای روان شناختی افزایش یافت. این موضوعات ، شامل رابطه وراثت و محیط تداوم و ناپیوستگی در ، رشد و عناصر رفتاری و شناختی در رشد انسان بود.
در این مرحله به برخی از مهمترین نظریه های رشد روانشناختی اشاره می کنیم

رشد در نظریه های روانشناختی ومراحل رشد روانی جنسی
نظریه رشد فروید
در حالی که نظریه رشد شخصیت فروید در روانشناسی مشهور است اما هم در زمان فروید و هم در روانشناسی مدرن همیشه کاملاً بحث برانگیز بوده است . فروید معتقد بود که شخصیت در مراحل مختلفی از کودکی رشد می کند که در آن انرژی های شهوت انگیز نهاد در مناطق خاص متمرکز می شوند. در طی پنج مرحله روان ،جنسی که شامل مرحله دهانی مقعدی آلتی نهفته و تناسلی است ، میل جنسی مرتبط با هر مرحله منبع لذت . است انرژی روان جنسی یا میل جنسی به عنوان نیروی محرک رفتار توصیف شده است .
نظریه روانکاوی نشان میدهد که شخصیت عمدتا در ۵ سالگی ایجاد می.شود تجارب اولیه نقش مهمی در رشد فردی دارند و در ادامه زندگی بر رفتار تأثیر می گذارند. هر مرحله از رشد با درگیری هایی مشخص میشود که بسته به نحوه حل آنها می تواند به رشد کمک کند یا رشد را متوقف کند. اگر این مراحل روان جنسی با موفقیت به پایان برسد ، یک شخصیت سالم حاصل می شود
رشد در نظریه روانشناختی ، روانی اجتماعی اریکسون
اریک اریکسون یکی از کسانی بود که از نظریه زیگموند فروید تأثیر میگرفت . همچنین به گسترش نظریه روانکاوی و رشد نظریه خود پرداخت . نظریه هشت مرحله ای رشد روانی – اجتماعی اریکسون در روانشناسی رشد ، رشد و تغییر را در طول زندگی ، با تمرکز بر تعامل اجتماعی و برخورد هایی که در مراحل مختلف رشد به وجود می آیند توصیف می کند .
این نظریه با نظریه فروید اشتراکاتی دارد اما از بسیاری نقاط هم متفاوت نیز هست. اریکسون معتقد بود به جای علاقه جنسی ، تعامل اجتماعی نقش بسیار مهمی و موثرتری در رشد انسان دارد. این نظریه رشد انسان را از کودکی تا مرگ توصیف می کند ، همچنین معتقد است در هر مرحله افراد با تعارضهایی مواجه می شوند این تعارضها بر عملکرد بعدی فرد تأثیر بسیار زیادی دارد.

رشد درنظریه روانشناختی رشد رفتاری
مکتب رفتارگرایی در نیمه ی اول قرن بیستم به عنوان نیروی غالب در روانشناسی تبدیل شد. این نظریه معتقد بود ، روانشناسی باید بر رفتارهای قابل مشاهده انسان متمرکز شود تا علمی تر باشد . در واقع این نظریه روانشناسی رشد نقش بسیار مهمی برای محیط قائل بود . همچنین محیط را عامل شکل دهی رفتار انسان می دانست .
افرادی مانند ( جان بی واتسون ) ، ( ایوان پاولوف ) و ( بی.اف.اسکینر ) بنیانگذاران این نظریه هستند . آنها معتقدند رشد واکنشی به پاداش تنبیه محرک و تقویت است این نظریه از این جهت که به دنیای درون انسان هیچ توجهی ندارد با سایر نظریه ها متفاوت است . دو نوع یادگیری شرطی سازی عامل و شرطی سازی کلاسیک از این رویکرد به وجود آمد. شرطی سازی کلاسیک شامل یادگیری از طریق جفت کردن یک محرک طبیعی با یک محرک خنثی قبلی است . شرطی سازی عامل از تقویت و تنبیه برای اصلاح رفتارها استفاده می کند.
رشد درنظریه روان شناختی ژان پیاژه
مرحله حسی حرکتی : یک دوره زمانی بین تولد تا دو سالگی است که در طی آن دانش نوزاد از جهان به ادراکات حسی و فعالیتهای حرکتی او محدود می شود . همچنین رفتارها محدود به پاسخهای حرکتی ساده ناشی از محرکهای حسی است .
مرحله پیش عملیاتی : دوره ای بین سنین ۲ تا ۶ سالگی که در طی آن کودک استفاده از زبان را یاد میگیرد در این مرحله کودکان هنوز منطق واقعی را درک نمی کنند نمی توانند اطلاعات را به صورت ذهنی دستکاری کنند ، همچنین نمی توانند دیدگاه دیگران را در نظر بگیرند.
مرحله عمليات عينی : دوره ای بین سنین ۷ تا ۱۱ سالگی که در طی آن کودکان درک بهتری از عملیات ذهنی به دست می آورند . کودکان شروع به تفکر منطقی در مورد رویدادهای مشخص میکنند ، اما در درک مفاهیم انتزاعی یا فرضی مشکل دارند.
مرحله عملیات انتزاعی : دوره ای بین ۱۲ سالگی تا بزرگسالی که در آن افراد توانایی تفکر در مورد مفاهیم انتزاعی را پیدا میکنند مهارتهایی مانند تفکر منطقی استدلال قیاسی و برنامه ریزی سیستماتیک نیز در این مرحله پدیدار می شوند.

رشد در نظریه روانشناختی دلبستگی بالبی
این نظریه از اولین نظریه های روانشناسی رشد در زمینه رشد اجتماعی بود بالبی معتقد بود ، روابط اولیه با مراقبین نقش بسیار مهمی در رشد کودک دارد و در کل زندگی او تأثیر میگذارد . در واقع ، کودک با نیاز ذاتی به دلبستگی متولد می شود .
کودکان در تلاشند تا رابطه ای امن و نزدیک با مراقب خود برقرار کنند ، بنابراین ، پاسخگویی به موقع والدین و ایجاد این دلبستگی به شیوه ی ، ایمن ضامن سلامت روان کودک است . از طرفی عدم تشکیل دلبستگی به شیوه ایمن باعث ایجاد دلبستگی ناایمن می شود در نتیجه اثرات منفی غیرقابل انکاری بر روان کودک دارد .
رشد در نظریه های روانشناختی : رشد انسان جریانی است که به صورت مراحل پیوسته ظاهر میشود هر مرحله به صورت طرح و سازمان متفاوتی از تکرار جریانهای مرحلهٔ قبل است الگوهای قبلی را میتوان مقدمه ای دانست که به عنوان جزئی از سطح رشدی بعد در می آیند.
روان شناسی ، تکوینی علمی است که جریان تحولات و تغییرات کمی و کیفی جسمی ،ذهنی ،عاطفی و عملکرد فرد را در طول عمر از لحظه تولد از لحظه انعقاد نطفه تا هنگام مرگ مطالعه می کند.
- متن مقاله فوق توسط گروه امتداد من تالیف و در اختیار علاقمندان قرار داده شده است.
این مقاله را بصورت PDF دانلود و مطالعه نمایید
منابع:
- کتاب نظریههای رواندرمانی / پروچسکا فصل 2
- https://en.wikipedia.org/wiki/Psychosex
ual development - کتاب نظریه های /رشد ویلیام كرين فصل 11